امامزاده عبداللهاین مزار که از دیرباز با همین نام و به عنوان شخصیتی بارز از نسل امام موسی بن جعفر (علیهما‌السّلام) مطرح بوده، تطبیق بر مدفن جناب «عبدالله بن احمد الشعرانی بن ابراهیم بن محمد بن عبیدالله بن موسی الکاظم (علیه‌السّلام) » می‌شود. ۱ - نسب امامزاده عبداللهبه تصریح مورخین و علمای انساب امام موسی بن جعفر (علیهما‌السّلام) فرزندی به نام «عبیدالله» داشته است. [۲]
اربلی، بهاءالدین علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۳، ص۲۶.
[۳]
بحارالانوار، ج۴۸، ص۳۰۳.
[۵]
عبیدلی، ابی الحسن محمد بن ابی جعفر، تهذیب الانساب، ص۱۴۷.
اگر چه از مناقب و فضائل او در کتاب‌ها چیزی نقل نشده، اما ایشان مشمول گواهی فراگیر شیخ مفید قدس سره نسبت به فضل و منقبت تمام فرزندان موسی بن جعفر (علیهما‌السّلام) است«و لکل واحدٍ من ولد ابی الحسن موسی (علیه‌السّلام) فضل و منقبه مشهوره و کان الرضا (علیه‌السّلام) المقدم علیهم فی الفضل..۲ - ولادت و وفاتاز تاریخ تولد، رحلت و مدفن جناب «عبیدالله بن موسی الکاظم (علیه‌السّلام)» در متون تاریخی و انساب چیزی نقل نشده، و فقط در «اورامان لهون» که در بین مغرب و جنوب کردستان واقع است، در قریه‌ای به نام «کوسه هجیج» قبری است که اهالی منطقه آن را «سلطان عبیدالله» برادر امام علی بن موسی الرضا (علیه‌السّلام) می‌دانند. [۷]
مردوخ کردستانی، محمد، تاریخ مردوخ، ج۲/ ص۷۳.
[۸]
جغرافیای کردستان/ ص۱۱۸ و ۱۱۹.
اما تا آن جا که نگارنده تتبع کرده مدرکی برای این مطلب نیافته است. والله العالم۳ - فرزنداننام فرزندان «عبیدالله» از این قرار است: اسماء، زینب، فاطمه، جعفر، قاسم، علی، موسی، حسن، حسین، احمد و محمد. [۱۰]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۱۸۹.
همانطور که در شجرة امام زاده عبدالله مشاهده کردید، ایشان از فرزند زادگان جناب «محمد بن عبیدالله» است که به محمد «یمانی» و یا «یمامی» معروف است. [۱۲]
عبیدلی، ابی الحسن محمد بن ابی جعفر، تهذیب الانساب، ص۱۵۷
، [۱۴]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۱۸۹.
[۱۵]
قاضی مروزی ازوارقانی، عزیزالدین، الفخری، ص۱۶.
لازم به ذکراست «یمانی» منسوب به «یمن» و «یمامی» منسوب به «یمامه» است.به گفتة تبار نگاران نسل «محمد بن عبدالله» تنها از طریق فرزندش به نام «ابراهیم» ادامه پیدا کرده است. [۱۸]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۱۸۹.
[۲۰]
عبیدلی، ابی الحسن محمد بن ابی جعفر، تهذیب الانساب، ص۱۵۷.
[۲۱]
قاضی مروزی ازوارقانی، عزیزالدین، الفخری ص۱۷.
وی به ابراهیم الاکبر معروف بوده و در شهر مقدس مکه می‌زیسته است. [۲۲]
قاضی مروزی ازوارقانی، عزیزالدین، الفخری، ص۱۷.
۴ - نسل امامزادهنسل ابراهیم بن محمد الیمانی (الیمامی) بن عبیدالله بن موسی الکاظم (علیه‌السّلام) از طریق دو فرزندش به نامهای ابو جعفر محمد و احمد شعرانی ادامه پیدا کرده است. [۲۵]
قاضی مروزی ازوارقانی، عزیزالدین، الفخری ص۱۷.
[۲۶]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۱۸۹.
[۲۸]
عبیدلی، ابی الحسن محمد بن ابی جعفر، تهذیب الانساب، ص۱۵۷.
احمد بن ابراهیم بن محمد بن عبید الله بن موسی الکاظم (علیه‌السّلام) اولین فردی است که از این سلسلة موسوی به همدان مهاجرت کرده. [۲۹]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۱۸۹.
[۳۰]
قاضی مروزی ازوارقانی، عزیزالدین، الفخری، ص۱۷.
[۳۱]
عبیدلی، ابی الحسن محمد بن ابی جعفر، تهذیب الانساب، ص۱۵۹.
و در این شهر امارت و ریاست داشته است. [۳۲]
روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب، ص۸۲.
ظاهراً پسوند «شعرانی» در مورد «احمد» به جهت پرپشت بودن و به بسیاری موی او بوده نه این که منسوب به مکانی باشد. جناب احمد شعرانی به دست قرامطه که اعتقاداتی گمراه کننده داشتند به شهادت رسید. [۳۳]
قاضی مروزی ازوارقانی، عزیزالدین، الفخری، ص۱۷.
[۳۴]
روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب، ص۸۲.
و به گفتة برخی از دانشمندان فن انساب، شهادت وی در راه مکه روی داده است.احمد شعرانی پنج فرزند به نامهای ابوتراب علی، قاسم، ابواسحاق، ابراهیم، موسی و عبدالله داشته است. [۳۶]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۱۸۹ و ۱۹۰.
[۳۸]
عبیدلی، ابی الحسن محمد بن ابی جعفر، تهذیب الانساب، ص۱۵۹.
[۳۹]
قاضی مروزی ازوارقانی، عزیزالدین، الفخری، ص۱۸.
به تصریح تبار نگاران «عبدالله بن احمد بن ابراهیم بن محمد بن عبیدالله بن الموسی الکاظم (علیه‌السّلام)» (امام زاده عبدالله) در همدان سکونت داشته است. [۴۳]
عبیدلی، ابی الحسن محمد بن ابی جعفر، تهذیب الانساب، ص۱۵۹
[۴۴]
روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب، ص۸۲.
۵ - اقامتگاه فررندان امامزاده عبداللهفرزندان عبدالله نیز در همدان بوده‌اند. [۴۶]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۱۸۹.
[۴۸]
روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب ص۸۲ و ۸۳.
و در برخی از متون اصلی انساب چنین آمده که جناب «عبدالله» را فرزندی به نام «ابو طالب محمد» بوده، و او نیز فرزند و فرزند زادگانی در این شهر داشته است [۴۹]
عبیدلی، ابی الحسن محمد بن ابی جعفر، تهذیب الانساب، ص۱۵۹.
بنابر این باید یک تیره از علویان مهاجر و ساکن در همدان را سادات موسوی را از این شجره مبارکه دانست. با توجه به سکونت این سید عالی قدر و امام زادة عظیم الشان در همدان و با توجه به شهرت بین دانشمندان و قاطبه مردم مسلمان این دیار که این بقعه مربوط است به امامزاده عبدالله از نسل موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) ما شخص مدفون در این بقعة مبارکه را جناب «عبدالله بن احمد بن ابراهیم بن محمد بن عبیدالله بن موسی الکاظم (علیه‌السّلام) ـ» می‌دانیم. داخل بقعه دو مقبره دیده می‌شود که یکی از آنها با کاشی سبز رنگ پوشیده شده و بر روی دیگری سنگ قدیمی‌مشاهده می‌شود که به خط کوفی این آیة کریمه بر آن نوشته شده است: «شَهدَ اللهُ اَنّهُ لا الهَ الاّ هو وَ المَلائکَةُ وَ اُولوالعلْم قائماً بالْقسْط لا الهَ الاّ هُوَ العَزیزُ الحَکیمُ» «خدا به یکتایی خود گواهی می‌دهد که جز ذات اقدس او خدایی نیست و فرشتگان و دانشمندان نیز به یکتایی او گواهند، او نگهبان عدل و درستی است. نیست خدایی جز او که بر عالم توانا و به هر چیز داناست. نگاشتن این آیه بر روی قبر نشانگر آن است که جناب «عبدالله» از شخصیتهای بارز علمی‌و پیشوایان معنوی مردم بوده است. گمان ما بر این بوده و هست که قبر دیگر مربوط به جناب «احمد شعرانی» پدر «عبدالله» است. و اگر هم در بین راه مکه و نه در خود همدان به دست قرامطه کشته شده باشد [۵۱]
قاضی مروزی ازوارقانی، عزیزالدین، الفخری، ص۱۷.
[۵۲]
روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب، ص۸۲.
انتقال جنازه این «امیر» [۵۴]
روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب، ص۸۲
به جایگاه امارت و ریاستش بعید نیست. والله العالم۶ - پانویس
۷ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «امام زاده عبدالله(ع)» تاریخ بازیابی ۹۵/۰۴/۳ |